Pagina's

Evjenij Schwarz (1896-1958)

Evgenij Schwarz werd in 1896 geboren in Kazan. Tijdens zijn studie sloot hij zich aan bij een amateurgezelschap, waarmee hij in 1921 naar Petrograd trok. Als snel kreeg hij daar contact met allerlei literaire groeperingen, zoals de Seriapionsbroeders en de Oberioeten. Hij werd redacteur van de Staatsuitgeverij en zo ontstond zijn interesse voor kinderliteratuur. Begin jaren dertig begon hij zelf toneelstukken voor kinderen te schrijven en later ook voor volwassenen.

Het literaire klimaat waarin Schwarz zijn stukken schreef was verre van gunstig: het was de tijd van de Grote Terreur van Stalin en van de Tweede Wereldoorlog. Schwarz was een van de weinige auteurs uit deze periode die zijn sterk maatschappijkritische inslag niet verloochende, al verhulde hij deze meesterlijk door zijn mening in de vorm van 'onschuldige' sprookjesdrama's te gieten. Zijn eerste stukken zijn dan ook geƫnt op bekende sprookjes van de door hem zo bewonderde Hans Christiaan Andersen, zoals De sneeuwkoningin, De naakte koning en De schaduw.

De draak (1943) is echter een zelfbedacht sprookje, waarin alle archetypische sprookjeselementen worden geparodieerd. Net als De naakte koning en De schaduw gaat het over het fenomeen 'tyrannie' en het psychologisch effect hirvan op massa en individu. Dankzij een aantal toespelingen op nazi-Duitsland (de vervolging van de zigeuners, de Duitse namen van de burgers...) wist De draak de censuur te passeren, maar bij de opvoering van Schwarz' vaste regisseur Nikolaj Akimov was het zonneklaar dat dit stuk eigenlijk de toenmalige Sovjetliteratuur liet zien. Net als bij zijn vroegere stukken werden verdere opvoeringen verboden. Pas na de dood van Schwarz, tijdens de Dooiperiode in de jaren zestig kon Akimov De draak en ook andere stukken van Schwarz op het repertoire zetten. Tijdens de inval van Tsjechoslowakije in 1968 was opvoering van De draak opnieuw uit den boze.

Na De draak schreef Schwarz 'fantastische' sprookjes, waarin de voregere controversiƫle thematiek ontbreekt. In zijn vaderland was Schwarz lange tijd vooral bekend om deze latere stukken en zijn toneel voor kinderen. In West-Europa kent men Schwarz voornamelijk als schrijver van De draak.